In dit blog over het diafragma ga ik uitleggen wat het diafragma is. Aan de hand van een aantal afbeeldingen laat ik je zien hoe het diafragma (ook wel lensopening) werkt. Ook ga ik je uitleggen waarom het diafragma onmisbaar is in de fotografie.

Het diafragma kun je vergelijken met je pupillen in je ogen. Wanneer je overdag buiten staat, zul je zien dat je kleine pupillen hebt. Maar wanneer je in een donkere omgeving komt, zul je zien dat je pupillen groter worden. Zo zorgen je ogen ervoor dat ze ook in donkere omgevingen toch genoeg licht binnenkrijgen. Precies zo werkt het ook met de lensopening van je objectief.

Diafragma reeks

In onderstaande afbeelding zien we alle diafragma getallen, dit zijn de lensopeningen, waar het licht doorheen gaat. Als we het weer gaan vergelijken met je pupillen, dan is het diafragma met de kleine opening f/16, je pupillen overdag.

Je pupillen in de avond hebben meer licht nodig om toch goed te kunnen zien, dat kun je dus vergelijken met diafragma f1.4. Het is eigenlijk ook een lensopening waar licht doorheen komt.

Het is eventjes verwarrend dat de getallen niet overeen komen met de grootte van het diafragma. Het is dus goed om dit even te onthouden;

Bij een grote lensopening of een groot diafragma hoort een klein f-getal.

Bij een kleine lensopening of een klein diafragma hoort een groot f-getal.

Waar gebruik je het diafragma nou voor?

Je gebruikt het diafragma voor elke foto, bewust of onbewust. Het kan zijn dat je fotografeert met je smartphone, compactcamera of dat je een mooie spiegelreflex hebt, maar fotografeer je op de automatisch stand. Dat is echt zonde, want het diafragma is ontzettend belangrijk voor de scherpte in je foto! Wil je meer leren over diafragma?

Toen ik net begon met fotograferen wist ik dat het diafragma ontzettend belangrijk was en koos ik er al snel voor om in de ‘diafragma stand’ te fotograferen, zodat ik zelf invloed had op mijn eigen scherptediepte. Op deze manier kon namelijk zelf bepalen of de achtergrond scherp of onscherp was in mijn foto’s.

wat is SCherptediepte?

Het diafragma is een van de factoren waarmee je scherptediepte kunt bepalen. Met scherptediepte bepaal je hoeveel er nou daadwerkelijk scherp is in de foto. Bij een foto met weinig scherptediepte zie je dat alleen het onderwerp scherp is, alles daarvoor is onscherp, net als de achtergrond.

Wanneer je veel scherptediepte in je foto hebt, betekent dat het onderwerp scherp is, maar ook de voorgrond en de achtergrond scherp zijn. Alles in de foto is dus scherp weergegeven.

In de 2 foto’s hieronder zie je duidelijk het effect van scherptediepte door het diafragma aan te passen.

Bij de eerste foto zie je heel duidelijk het effect van weinig scherptediepte en een groot diafragma. Bij de tweede foto zie je ook duidelijk het effect van scherptediepte, maar in dit geval is alles scherp. Dit komt door het gebruik van een klein diafragma waardoor alles scherp is.

Nog een keer samengevat:

Een kleine scherptediepte wordt veroorzaakt door een groot diafragma (grote lensopening) met een klein diafragma getal (bijvoorbeeld: f-getal= f/1.4).

Een grote scherptediepte wordt veroorzaakt door een klein diafragma (kleine lensopening) met een groot diafragma getal (bijvoorbeeld: f-getal = f/16)

Een groot diafragma zorgt voor weinig scherptediepte in de foto, alleen de voorste cactus is scherp.

Een klein diafragma zorgt voor veel scherptediepte in de foto, beide cactussen zijn scherp.

Welk diafragma is nou het beste voor portretten?

Het is een beetje afhankelijk van wat je wil gaan fotograferen. Er is dus niet echt een eenduidig antwoord op welk diafragma het beste is. Dat heeft met meerdere factoren te maken; hoeveel licht is er aanwezig? Hoeveel scherptediepte wil je hebben? Wat wil je bereiken?

Bij portretfotografie is het vaak mooier dat de achtergrond mooi zacht is, bij landschapsfotografie wil je juist vaak dat alles scherp is. Dat is een belangrijke keuze die je moet maken tijdens het fotograferen.

Bij portretfotografie wil je dus dat de achtergrond onscherp is, dit houdt in dat je voor een groot diafragma kiest, dus een klein f-getal. Doordat de achtergrond mooi zacht en onscherp is, gaat de volle aandacht uit naar de persoon die je gefotografeerd hebt. In de onderstaande foto zie je dat de zee en de lucht onscherp is, en dat je eigenlijk niet afgeleid wordt door andere zaken. In de foto is dus maar een heel klein gedeelte scherp.

Deze foto is gemaakt met een grote lensopening van f/2.0

Deze foto is gemaakt met een grote lensopening van f/2.2

Welk diafragma is nou het beste voor landschappen?

Bij landschapsfotografie wil je waarschijnlijk dat alles van voor naar achteren scherp is, dus kies je voor een klein diafragma, een groot f-getal. In de onderstaande foto zie je dat alles scherp is, van het gras in de voorgrond tot de bomen in de verte. Dit effect bereik je dus met een klein diafragma.

Houd er wel rekening mee dat er bij een kleinere lensopening ook minder licht naar binnen komt, je hebt dus kans op bewegingsonscherpte als je je ISO of sluitertijd niet aanpast of je camera op statief zet.

Deze foto is gemaakt met een kleine lensopening van f/8.0

Wil jij meer weten over de basis van fotografie?

In 2020 hebben we meerdere datums gepland voor de foto cursus. Er zijn een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, dus kijk snel of we bij jou in de buurt komen!

Sinds kort bied ik de fotocursus ook online aan. De workshop is verdeelt in meerdere videolessen, zo kun je makkelijk thuis de fotocursus volgen. Je kunt de video bekijken waar en wanneer je wil, je hebt namelijk altijd en overal toegang. In een Facebook groep houden we contact bij vragen, zo heb je altijd toegang tot de juiste informatie!