Wat is ISO?
Een vraag die ik vaak aan mij wordt gesteld is de vraag; wat is ISO nu precies? In dit blog ga ik je uitleggen hoe je ISO gebruikt, wat het is, waarom hoge ISO waardes nadelen hebben en wat nu de beste ISO waarde is.
Wat is ISO?
ISO is een van de 3 ingredienten die je nodig hebt voor de belichtingsdriehoek. De term ISO zegt iets over de lichtgevoeligheid van je camerasensor. Hoe groter en lichtgevoeliger deze camerasensor is, hoe beter die het licht kan waarnemen. De betekenis van ISO is: ‘International Organization for Standardization’. Vroeger had je ook nog andere termen voor ISO, de bekendste zijn: ASA (American Standards Association) en DIN (Deutsches Institut für Normung). Allemaal termen voor het huidige ISO dat allemaal te maken heeft met lichtgevoeligheid.
Lichtgevoeligheid van je camerasensor
In het stukje over het diafragma vergeleken we het diafragma met je pupillen, in het blog over ISO kunnen we het best weer even kijken naar de vergelijking met de ogen, die is namelijk het meest herkenbaar.
Je ogen zijn net als je camerasensor gevoelig voor licht. Als je bijvoorbeeld in een lichte ruimte bent en vervolgens ga je een donkere bioscoopzaal in, dan duurt het even voor je ogen wennen aan het licht. Je pupillen worden groter (lensopening/diafragma) maar ook je ogen worden lichtgevoeliger. Na een paar seconden wennen je ogen aan de donkere zaal en kun je nu ook in het donker zien.
Terwijl het bij onze ogen een paar seconde duurt voordat onze ogen lichtgevoelig genoeg zijn om te kunnen zien in het donker, is het bij jouw camera aan te passen door te draaien aan een knopje. Door te draaien aan dat knopje wordt je camera lichtgevoeliger door de ISO omhoog te schroeven.
De lichtgevoeligheid van de camera of ISO waarde, wordt aangegeven als een getal. Bij duurder full frame camera’s begint dit getal vaak bij ISO 50, bij de meeste consumentencamera’s begint die bij ISO 100 en bij sommige Nikon’s begint de ISO waarde op LO1, dat gelijk staat aan ISO 200.
Deze ISO waardes gaan vervolgens in trapjes omhoog, ook wel stops genoemd. Elke verdubbeling van het ISO getal is een stop: van ISO 50 naar ISO 100 is één stop. Van ISO 50 naar ISO 200 is twee stops.
De ISO waardes op een rij per stop: 50, 100, 200, 400, 800, 1600, 3200, 6400, 12800, 25600, 52400, 102800. Zoals eerder gezegd kan het zijn dat je camera begint bij ISO 50, 100 of 200. Afhankelijk van je camera zit er ook een grens aan de lichtgevoeligheid van je camera. Mijn Sony A7II, een duurdere full frame camera stop bij ISO 25600. Het kan zijn dat jouw camera een lagere maximum ISO waarde heeft.
Hoe hoger je de ISO waardes zet, des te gevoeliger je camerasensor wordt. Dit heeft effect op de belichtingsdriehoek omdat een hogere ISO waarde zorgt voor een lagere sluitertijd of diafragma, afhankelijk van wat je aan het fotograferen bent.
Ruis bij gebruik van hogere ISO waardes
Een hogere ISO betekent dus dat je een snellere of kortere sluitertijd kunt hanteren of juist een groter diafragma (klein f-getal/grote lensopening) kunt gebruik, maar er zit een groot nadeel aan het gebruik van ISO op hogere waardes, namelijk ruis!
Wellicht heb je het al eens gezien op je foto’s, hoe hoger dus de ISO waarde hoe meer kleurruis je krijgt in de foto. Dit zijn kleine pixels die belicht worden. Niet alleen heb je ruis of korrel in je foto, de kleuren worden fletser en je foto onscherper.
In de onderstaande foto’s heb ik foto’s genomen van ISO 100 tot en met ISO 25600, op deze manier kun je het verschil in ruis goed zien. De hoeveelheid ruis is ook afhankelijk van de situatie en hoe het (be)licht is. In het pikkedonker zul je de ruis aanzienlijk beter zien dan op een zomerse dag.
Deze foto is genomen op ISO 100.
Deze foto is genomen op ISO 200.
Deze foto is genomen op ISO 400.
Deze foto is genomen op ISO 800.
Deze foto is genomen op ISO 1600.
Deze foto is genomen op ISO 3200.
Deze foto is genomen op ISO 6400.
Deze foto is genomen op ISO 12,800.
Deze foto is genomen op ISO 25,600.
De ‘before’ foto heeft een ISO waarde van 100. De after foto heeft een ISO waarde van 25600.
De bovenstaande foto’s zijn onbewerkt en zijn een 100% crop. Je kunt het verschil in ruis eigenlijk alleen goed zien wanneer je heel erg ingezoomd bent in de foto zoals de voorbeelden hierboven. Daarom heb ik de foto’s hieronder niet gecropt, je ziet dat het verschil in ruis te verwaarlozen is.
De ‘before’ foto heeft een ISO waarde van 100. De after foto heeft een ISO waarde van 25600. Je ziet dat het verschil in ruis te verwaarlozen is wanneer je niet op pixel niveau inzoomt.
Waarom krijg je ruis bij hogere ISO waardes?
De camerasensor bestaat uit hele kleine lichtgevoelige cellen. Deze werken het best wanneer er voldoende licht is en je een lage ISO hanteert, de kwaliteit van de foto is dan het best. Wanneer je in een donkere kamera bent is het voor die cellen moeilijker om het licht om te zetten in en kan het zijn dat er ruis ontstaat, kleurruis. Dit is meestal een roze pixel in je foto. Kleurruis ontstaat eerder in een donkere delen van de foto dan lichte delen. Dit kun je ook zien in bovenstaande foto’s van de cactus. Je ziet dat er duidelijk ruis aanwezig is op de cactus, maar veel minder op de muur. Dat komt omdat de cactus donkerder van kleur is.
Bij hogere ISO waardes worden de lichtgevoelige cellen aangesproken
Verschil in ruis tussen full frame vs crop camera’s.
Het verschil in ruis heeft dus te maken met de camerasensor. En camerasensoren verschillen nogal per apparaat en camera. Hoe groter de sensor hoe duurder de camera. Een grotere sensor neemt dus meer ruimte in beslag, dit is de reden waarom iPhones en compact camera’s kleinere camerasensoren hebben en eerder ruis krijgen bij het fotograferen dan bijvoorbeeld professionele spiegelreflexcamera’s.
Professionele spiegelreflexcamera’s hebben vaak een beeldsensor die vergelijkbaar is met het formaat van negatieven in het filmrolletjes tijdperk. De beeldsensor van deze professionele camera’s is: 36x24mm. Camera’s met zo’n grote beeldsensor worden ook wel full frame camera’s genoemd. Sensoren kleiner dan de full frame sensor worden cropcamera’s of crop sensor genoemd.
Een grotere beeldsensor heeft ook grotere cellen die het licht opvangen, deze nemen automatisch ook meer plek in op de beeldsensor. Ze functioneren dus beter waardoor de kwaliteit van de foto beter is dan bij cropcamera’s. Hoe meer megapixels je camerasensor heeft, hoe meer van deze lichtgevoelige cellen die bevat. Een full frame camera sensor geeft minder ruis dan een kleinere camera sensor met even veel megapixels.
WIL JIJ MEER WETEN OVER DE BASIS VAN FOTOGRAFIE?
In 2020 hebben we meerdere datums gepland voor de foto cursus. Er zijn een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, dus kijk snel of we bij jou in de buurt komen!
Sinds kort bied ik de fotocursus ook online aan. De workshop is verdeelt in meerdere videolessen, zo kun je makkelijk thuis de fotocursus volgen. Je kunt de video bekijken waar en wanneer je wil, je hebt namelijk altijd en overal toegang. In een Facebook groep houden we contact bij vragen, zo heb je altijd toegang tot de juiste informatie!